Visperterminen: het kleine dorp met het grootse uitzicht

Om de kaart te vergroten a.u.b. op het vakje in de linkerbovenhoek klikken! De grotere kaart opent op een nieuwe pagina.

---

20 september 2018

Een bijzondere wijngaard en een mooi bergmeer

Op deze laatste dag van mijn verblijf in Wallis wilde ik de voorspelde warmte in het Rhônedal ontvluchten en besloot naar het kleine dorpje Visperterminen in het zuidelijke zijdal bij Visp te gaan. Omdat in Visp de Postauto naar Visperterminen pas een uur later zou vertrekken, had ik de tijd om even door de oude binnenstad van Visp te lopen. De stad lijkt op het eerste gezicht niet oud of bijzonder: groot treinstation, vele wegen, vooral ook veel industrie. Toch is de stad al heel oud. Op de website van de Gemeente staat veel wetenswaardigs. Visp is ontstaan rond de “Burghügel“, een hooggelegen plek, waar de inwoners min of meer veilig waren voor vijandelijke aanvallen, maar zeker ook voor overstromingen: behalve de dreiging die uitging van de Rhône die in de loop van de tijden zeer regelmatig buiten haar oevers trad, was er ook gevaar van het water dat uit de zuidelijke zijdalen boven Visp werd aangevoerd door de zijrivier de Vispa, die bij Visp in de Rhône uitmondt. Sinds vooral de Rhône in de late 19e eeuw werd gekanaliseerd is uitbreiding van de stad in het vlakke gedeelte van het dal mogelijk geworden. De binnenstad is echter erg mooi en ook al erg oud. Rond 1214 werd Visp voor het eerst in officiële documenten genoemd, maar is al veel ouder. Het is bekend dat het Bisdom van Sion er rond het jaar 1000 ook al de wereldlijke macht had. In het begin van de 13e eeuw heeft de stad ontwikkeld tot een marktstad, omdat het strategisch lag in het midden van Ober-Wallis. De datum 23 december 1388 is belangrijk: toen heeft de Visper bevolking het vele malen grotere en sterkere leger van het Huis van Savoye verslagen door listig gebruik te maken van de strenge vorst: zij zetten de binnenstad onder water, waardoor alle straten glad werden. De Savoyardse ridders te paard waren niet meer in staat zich te verdedigen of er ook maar vandoor te gaan… “Der Blaue Stein“, een grote zwerfkei die midden op de St. Martinsstrasse ligt wordt gezien een aandenken aan deze veldslag uit 1388, die ook wel de “Mannenmittwoch” wordt genoemd en ieder jaar wordt herdacht.

Visp oogt als een mooie, maar ook wel levendige stad. Ik kwam leuke dingen tegen, zoals het hoofd van een “druïde”, die tussen de bloeiende planten tevoorschijn kwam in het oude deel van de stad, of een “minibibliotheek” in een ouderwetse telefooncel in de straat naar het station. De terrasjes zagen er zo tegen het middaguur aantrekkelijk uit…

Om iets voor 12 uur vertrok de Postauto naar Visperterminen. In deze plaatsnaam ligt de klemtoon op “-ter-” en het “-terminen” is een verbastering van “Tärbinu“, zoals deze eigengereide Walser hun dorp boven op de berg noemen… De bus zwoegde zich vanuit het dal van de Vispa langzaam naar boven en we kregen een steeds beter overzicht – niet noodzakelijkerwijze een mooier uitzicht… Er wordt al jaren gewerkt aan het stroomlijnen van het verkeer: niet alleen over het spoor, maar ook over de weg, met grote bouwwerken, zoals het project van de autosnelweg “A9“. Hiervoor zijn al vele grote tunnels aangelegd, zoals bij Gamsen en ook in de buurt van Leuk, waardoor de autoweg door het Rhônedal grotendeels ondergronds loopt. Tot 2021 zijn ze nu nog bezig met een laatste ontsluiting: een tunnel onder het dorp Zeneggen in het Vispa-dal, naar het westen. Vanuit de bus kon je de tunnelopeningen al zien – en alle werkzaamheden eromheen. Daarna werd het uitzicht mooier: op de beroemde wijngaarden van Visperterminen, die de hoogstgelegen wijngaarden zijn ten noorden van de Alpen: op 1.150 meter. Daar groeien de druiven waarvan de beroemde “Heida” wijn wordt gemaakt, de savagnin blanc (een soort Traminer), maar op deze plek, die enorm “op de zon ligt”, zijn ook nog andere soorten aangeplant. Archeologische opgravingen hebben aangetoond dat de Kelten hier al druiven verbouwden en wijn maakten. De wijnbouw is in de loop van de eeuwen belangrijk geweest voor Visperterminen, maar vooral voor eigen gebruik. Het bewerken van de uitermate steile hellingen en de instandhouding van de drogesteenmuren die de perceeltjes van elkaar scheiden kostten veel tijd en moeite. Daardoor raakten grote stukken van de wijngaarden in verval. In 1979 keerde het tij: toen hebben enkele enthousiastelingen hun krachten gebundeld, de wijnbouw nieuw leven ingeblazen en in 1980 de “Kellerei St. Jodern” opgezet. Veel later, in 1999, is er een gilde opgericht, “die Heidazunft” en subsidie verkregen: hierdoor is iets wat van bijzondere betekenis is voor dit gebied behouden gebleven en op een duurzame manier ook nog. Het dorp Visperterminen presenteert zich ook als het “Heidadorf“.

Na het passeren van de wijngaarden kwamen de vergezichten, welke afhankelijk waren van de bocht die de Postauto maakte! Ik ving steeds mooiere beelden op van… de Weisshorn! Ook was de blik gericht op het Rhônedal, waar ik duidelijk het Bietschtal kon zien, waar ik gisteren nog gelopen had. Ook de witte kerk van Hohtenn was vanaf deze hoogte en afstand goed te herkennen – en later vanuit het dorp ook nog steeds!

Tegen half één kwam de Postauto in het dorp aan en de meeste passagiers, toeristen, verspreidden zich over de straatjes of gingen meteen naar de stoeltjeslift. Ik liep eerst maar even door het dorp met de typische Walserhuizen. Er was wel nieuwbouw (vakantiewoningen), maar die was zelfs in vergelijkbare stijl gebouwd.

De parochiekerk, gewijd aan St. Theodor (St. Theodul of ook St. Joder), heeft vrij uitzicht over het dorp en het Rhônedal in de verte. De toren is oud, de kerk zelf is van recentere datum. Ook hier zijn een fraai altaar en modernere gebrandschilderde ramen.

Dat ook hier Suonen nog steeds van belang zijn voor de landbouw, ziet men aan de aankondiging die tussen allerlei andere zaken is aangeprikt in het mededelingenkastje van de Gemeente: vanaf 22 augustus worden de “Wässerwasser” (de waterlopen) vanuit de Mutji-Stollen (tunnel) gedurende de nacht niet meer van water voorzien en per 1 oktober helemaal niet meer.

Na mijn rondje door het dorp ging ik met de stoeltjeslift naar de berg Giw (op 1.962 meter). Het was prettig om zo in het zonnetje door de lucht te zweven, boven het groene gras en de ruisende beekjes, tussen de bomen door, hoog over de koppen van schapen en geiten heen. Boven aangekomen waren er tal van wandelmogelijkheden, ook naar Brig… Ik koos voor de rondwandeling van twee uur. Deze ging over gemakkelijke, brede bergwegen en gaf prachtige vergezichten over het Rhônedal. Vanaf deze zijde was goed te zien welke afstanden ik in de afgelopen dagen had afgelegd! Hier waren de herfstkleuren ook al duidelijk aanwezig: het rood van de bosbessen kreeg extra diepte door het blauwgroene van de Alpenjeneverbes. En daar dan nog het stralende zonlicht op!

De rondwandeling leidde in de richting van een bergmeer, dat bij de Gibidum Berg ligt. Deze “huisberg” van Visperterminen is 2.317 meter hoog. Op de afgeplatte top staan zendmasten van Swisscom. De grootste van deze masten is 72 meter hoog en is ook vanuit Brig te zien. Het is opvallend hoe kort de afstanden hier zijn als je hemelsbreed kijkt en hoe lang je er over doet als je over de weg gaat!

Na ongeveer 45 minuten naderde ik het bergmeertje, de Gibidumsee, waar deze zomer iets bijzonders was opgesteld. In het kader van 100 jaar Drinkwatervoorziening Visperterminen waren er 100 vanen geplaatst met vijf kleuren, die ieder een element symboliseerden: van boven naar beneden waren dit blauw (water), wit (metaal), rood (vuur), groen (hout) en geel (aarde). De initiatiefnemers van dit project kozen voor deze opzet om aandacht te vestigen op het belang van goed drinkwater – zij hadden op hun reizen door verre streken het belang daarvan (in)gezien. Deze vlaggen komen uit Nepal. Het was een prachtig beeld: dat grote, vlakke meer waarin de wolken zich spiegelden en dan met vlaggen die elegant in de wind fladderden. Er waren best veel andere wandelaars, maar hun aanwezigheid viel een beetje weg tegen deze indrukwekkende coulisse.

Vanaf het meer, dat door de Heido-Suone gevoed wordt, die al meer dan 2.000 jaar oud is, had ik ook een fantastisch uitzicht op de Weisshorn. Er stond daar nogal wat wind en dat maakte niet alleen dat de vanen mooi bewogen, maar ook dat de temperatuur aangenaam was.

Op dezelfde hoogvlakte als het meer met de vanen stond ook nog een groot, kunstig gestapeld monument: een “Steinmännchen“, opgebouwd uit vele stenen. Zo groot had ik er nog geen gezien! Normaal gesproken dienen zulke “Steinmännchen” als wegwijzer in een onherbergzaam gebied. Dat viel hier uiteindelijk wel mee!

Inderdaad was ik twee uur later weer bij de stoeltjeslift, die (weer) een korte pauze hield. Daarom hield ik ook maar even een pauze in het bergrestaurant met een glaasje “Johannisberg” uit het dorp. Na een warme voettocht naar de Postauto en een luidruchtige busrit met vele schoolkinderen, was ik een uur of vijf in Visp, waar ik de Postauto naar Brig nam.

Het was ook vandaag weer een bijzondere dag geweest… Hiermee was er een einde gekomen aan mijn verblijf in dit deel van het Wallis. Volgend jaar wil ik hier graag terugkomen en dan verder op deze weg gaan!