De Via Alpina als leidraad

Scuol: Etappe 67 van de Rode Route van de Via Alpina revisited – deel 1

Om de kaart te vergroten a.u.b. op het vakje in de linkerbovenhoek klikken! De grotere kaart opent op een nieuwe pagina.


15 juni 2019

Niet meer door de Clemgia-Kloof…

Gisteren heb ik Etappe 67 van de Rode Route van de Via Alpina nogmaals gelopen, althans het eerste gedeelte: vanuit Scuol naar Plan da Funtanas, ongeveer halverwege S-charl, het eindpunt van de etappe. Het was bijna op de dag af twee jaar geleden dat ik deze etappe voor het eerst heb afgelegd: hier ben ik op 12 juni 2017 begonnen met de Via Alpina! Ik herinner mij nog goed hoe geweldig die tocht was – en hoe veelbelovend de Via Alpina toen was. En ik weet intussen ook hoe geweldig en veelbelovend de Via Alpina is – en ongetwijfeld zal blijven! Wel is het heel spijtig voor de gehele wandel-community dat het meest indrukwekkende gedeelte van deze etappe, de tocht door de Kloof waardoor een zijrivier van de Inn, de Clemgia, stroomt, niet meer mogelijk is. Misschien is het bekend, maar ongeveer zes weken nadat ik de wandeling gemaakt heb is er op 29 juli 2017 een vreselijk noodweer geweest met onweer en zeer zware regenval, waarbij er in het gehele Val S-charl en ook rondom Scuol grote wateroverlast is opgetreden. Ik had juist die dag een schitterende tocht gemaakt vanuit S-charl over de Costainas Pas naar het Val Müstair en schreef daar toen over:

Het was weer een geweldige dag in een prachtig natuurgebied. Op diezelfde avond en in de daaropvolgende nacht heeft een verwoestend onweer in het Unterengadin gewoed: het Val S-charl is zwaar getroffen met grote aardverschuivingen over de enige toegangsweg. Bewoners en gasten zijn met helikopters geëvacueerd. Twee jaar geleden (eind juli 2015) was dit ook al het geval en nu dus opnieuw… Het dal zal zeker een week niet toegankelijk zijn. Dit toont eens te meer aan hoe verraderlijk de weersomstandigheden in de bergen kunnen zijn.

Toen zijn er zulke grote watermassa’s door het Val S-charl geraasd, dat in de nauwe Clemgia-Kloof met het grote verval de gehele infrastructuur van de wandelpaden en de bruggetjes is weggevaagd. De Gemeente Scuol heeft serieus overwogen om de uit toeristisch oogpunt belangrijke wandelroute weer te herstellen, ook al zou het een kostbare aangelegenheid worden. Uiteindelijk heeft men besloten dat het een zinloze operatie zou zijn: de berghellingen in een groot gebied stroomopwaarts van de Kloof zijn dermate geërodeerd, dat het te verwachten was dat bij een eerstvolgend noodweer er weer grote schade zou ontstaan… Dat dit een wijs besluit is geweest blijkt wel uit de omstandigheid dat, toen ik vorig jaar op 1 augustus weer in Scuol was, het toen opnieuw helemaal raak was: na een enorm “stationair” onweer moesten er ook toen weer mensen met helikopters geëvacueerd worden vanuit S-charl… Daarom is de Clemgia-Kloof nu definitief gesloten…

Gisteren besloot ik dan maar een alternatieve route te zoeken, en dat werd een weg die ik al een paar keer – vooral in de winter – had gelopen: via Vulpera, een buurtschap aan de overkant van het dal, in de buurt van Tarasp, en het Gasthaus Avrona, een herberg op een bergschouder, met uitzicht over het Val S-charl.

Na een nachtje lekker slapen en een stevig ontbijt liep ik vanuit Hotel Altana in de richting van de voetgangersbrug over de Inn en had daarbij een mooi uitzicht over een pas gemaaid veld met luzerne naar Vulpera, met de vele hotels uit het begin van de 20e eeuw. De Piz Pisoc torende boven de beboste hellingen uit. Vanaf de voetgangersbrug naar de rechteroever van de Inn bij Guirlaina was de hoge waterstand in de rivier nog eens goed te zien! Op de wegwijzers was de bekende route naar S-charl (4 uur lopen) via Plan da Funtanas met geel tape afgeplakt…

Na een paar minuten kwam ik bij een brug over de Clemgia aan, vanwaar het nog maar een paar honderd meter is voordat het riviertje in de Inn uitmondt. Het water in de diepte zag grauw van het meegevoerde slib. Aan de overkant van de brug gaat het oorspronkelijke pad langs het water in de richting van de Kloof, maar daar was niet alleen een officieel verkeersbord “Verboden voor wandelaars” geplaatst, er was ook een rood-wit geblokt lint over de gehele breedte van de weg gespannen. Er hingen twee borden met officiële mededelingen van de Gemeente Scuol. De eerste dateert van augustus 2017, toen het noodweer net had plaatsgevonden. In het Vallader en het Duits werd vermeld dat het gedeelte van de wandelroute dat van Avrona naar Plan da Funtanas gaat weer open is, maar dat vanwege aardverschuivingen de weg langs de Clemgia tot nader order is afgesloten. Op het tweede bord, daterend van april 2019, werd aangegeven dat door het noodweer van 2017 aardverschuivingen en afgebroken rotspartijen een groot deel van de wandelroute ernstig hebben beschadigd – hier en daar is alleen nog maar kale rots over. Daarom wordt uit veiligheidsoverwegingen de “aantrekkelijke wandelroute door de Clemgia-Kloof” afgesloten, in ieder geval tot in het voorjaar van 2020… Enigszins hoopvol staat er dat men nu onderzoekt wat de mogelijkheden tot herstel zijn en hoeveel dat zal gaan kosten en dat men beoogt om de weg weer veilig toegankelijk te maken. Dus volgde ik maar de minder avontuurlijke route, die ook in de winter als “Winterwanderweg” staat aangeduid, naar Vulpera.

Over een licht stijgend voetpad kwam ik in het oostelijke gedeelte van het nu nogal verlaten kuuroord Vulpera met helaas tamelijk veel vergane glorie uit de tijd dat het baden in en drinken van mineraal water opgang maakte: de tweede helft van de 19e en het begin van de 20e eeuw. Van daaruit liep ik over een smal paadje dat zigzaggend tegen de steile berghelling opgaat. Het is een mooie, schaduwrijke en groene omgeving met veel bemoste boomstronken en rotsblokken. Ik zag ook op veel plekken bosclematis (Clematis alpina) groeien – ze stonden in volle bloei: de bloemkelken hebben een zachtblauwe kleur die ook naar lichtpaars neigt. Een mooi exemplaar had een jong beukje met nog frisgroen blad uitgekozen als houvast! Veel dieren heb ik niet gezien: een nieuwsgierige donkerbruine eekhoorn en verder alleen een enorm grote mierenhoop onder een paar grote fijnsparren. Af en toe had ik prachtige vergezichten op Scuol en het berglandschap ten noorden van het Inndal. Ook al was deze weg niet zo avontuurlijk als de weg door de Clemgia-Kloof, was het toch heerlijk om in deze rustgevende, koele omgeving te lopen!

20190614_111146
Boven Scuol-Vulpera: zicht op Scuol en het achterliggende berglandschap

Na de steile klim kwam ik uit op een open vlakte met een weids uitzicht over weilanden, de dominante Piz Pisoc en de besneeuwde bergen aan het begin van het Val S-charl. Van een afstand zien de graslanden gewoon groen uit, maar er groeit en bloeit natuurlijk ook van alles in vele kleuren. Een bijzonder mooie kleurcombinatie vind ik het paars van de Veldsalie (Salvia pratensis) en het geel met een oranje tintje van de Brede Wolfsmelk (Euphorbia platyphyllos), waarmee de helling op het zuiden vol stond. Een keer in de winter heb ik op dat weiland, tegen de bosrand aan, een groepje van wel vijf gemzen zien staan.

Avrona is een klein buurtschapje met het Gasthaus Avrona en de “Bergschule Avrona“, een internaat met bijzonder onderwijs voor jongeren met leer- en gedragsproblemen. In een weiland stonden paarden en ergens hoorde ik ook het gezellige geluid van kippen. Toen ik naar het Gasthaus Avrona liep, was een groepje leerlingen bezig met een opdracht waarbij ze de lengte van het weiland moesten berekenen met een meetlint – het was duidelijk dat niet iedereen even gemotiveerd was… Maar ja, ze waren wel lekker buiten bezig in de zon. Sinds een paar jaar is het Gasthaus niet alleen in de winter, maar ook in de zomer geopend. Het is een mooi punt voor een pauze. Nu de Clemgia-Kloof is afgesloten, komen de wandelaars op weg naar S-charl langs Avrona: dat zal zeker het aantal bezoekers vergroten. Het was dan ook al druk op het terras, maar ik vond toch nog een plekje onder een parasol. Niet alle bezoekers waren te voet gekomen: vanuit Tarasp loopt een brede, verharde weg naar deze plek.

20190614_112935
Tarasp-Avrona: uitzicht op Gasthaus Avrona en de Piz Pisoc

De koffie en de kwarktaart waren lekker. Dat Avrona al een oude uitspanning is, valt af te lezen aan het oude, houten uithangbord, dat nu tegen de gevel op de grond staat. Al het lekkers dat daarop wordt opgesomd, is nog steeds te krijgen. De mededeling “Telephon im Hause” lijkt in deze tijd waarin iedereen met een mobieltje op zak rondloopt, wel wat achterhaald! Ik vervolgde mijn weg langs de open plek waarop ik had uitgekeken tijdens de pauze en ging verder het Val S-charl in.

Na eerst een tijdje door een open bos met naaldbomen te zijn gegaan, daalde ik langzaam de steile helling af naar de bedding van de Clemgia. Het geluid van snelstromend water werd steeds luider – ook veranderden de kleuren van groen naar grauw, van begroeiing naar kaal gesteente. Het water van de Clemgia was melkachtig wit van het meegevoerde fijne steengruis. Hier was al duidelijk de invloed van de erosie van de berghellingen te zien: dit deel van de bergen in het Unterengadin bestaat uit kalksteen, dat erg brokkelig is. De berghellingen zijn dan ook vrijwel kaal, op een paar naaldbomen na. Hier ontstaat dan ook het grote gevaar voor aardverschuivingen en overstromingen na extreem weer: de Clemgia krijgt dan enorme watermassa’s te verwerken die dan vooral bij het passeren van de nauwe Kloof grote schade aanrichten. Ook bij de “gewone” watertoevoer door het smeltwater dat in het voorjaar uit de berggebieden het dal afzakt, zijn de krachten groot: er lagen zware boomstammen in de brede rivierbedding… Het water raasde ook nu nog voort. Na het oversteken van een houten brug over de Clemgia kwam ik uit bij een robuust uitziende trap, die was gebarricadeerd met een houten paal en rood-wit geblokt lint: we mochten daar dus niet heen, want de trap leidt tot het pad door de Clemgia-Kloof.

Wat weemoedig dacht ik terug aan de tocht door de Kloof die ik dus twee jaar geleden nog had kunnen maken. Hieronder staan een paar beelden van de woeste natuur in de Kloof… Toen waren ook de herstelwerkzaamheden van de schade uit 2015 duidelijk te zien aan de heldere kleur van het nieuwe hout.

Onder aan die trap staande keek ik met enige aarzeling naar de alternatieve route die aangelegd was om vanaf dat punt naar Plan da Funtanas te komen… Er waren een paar planken tegen de rotswand bevestigd met twee touwen voor steun en verder een paar betonnen stapstenen op de door het water uitgesleten rotsige oever. Boomwortels kleefden als het ware nog tegen de rechte bergwand. Uiteindelijk viel de passage mee en had het er dreigender uitgezien dan het was.

Het smalle paadje liep door het puin een eind stroomopwaarts langs het water. Daar werd het landschap weer groener werd. Daar groeiden dan ook weer vele bijzondere bloemen. Ik zag een mooie en grote Gevlekte Orchis (Dactylorhiza maculata) in de beschutting van een stuk rots – een jonge fijnspar die ernaast stond leek wel een Bonsaiboompje! Er stromen kleine beekjes rustig door het open bos. Langs de oevers van één van deze stroompjes stond een grote pol Venusschoentjes (Cypripedium calceolus). Deze orchideeënsoort is de grootste die in Europa voorkomt en valt op door haar prachtige bloemen in de kleuren heldergeel voor de bloemlip en donkerrood tot bruinachtig voor de bovenste bloembladen. De eerste keer dat ik er zoveel had gezien was toen ik door de Clemgia-Kloof was gelopen, twee jaar geleden – gelukkig stonden er hier ook heel veel! Een andere plant die in dit bosgebied erg veel voorkomt is de kleinere versie van het Rode Peperboompje (Daphne mezereum), het Gestreepte Peperboompje (Daphne striata), dat in het Nederlands geen eigen naam heeft, omdat het in Nederland niet voorkomt. Dit groenblijvende struikje heeft fijne roze bloemetjes die in een tros staan en heerlijk geuren, maar pas op: de plant is giftig! Dit groene gebied tussen het stenige rivierbed van de Clemgia en de hoger op de helling lopende verkeersweg naar S-charl is een oase van rust.

In sterk contrast met dit groene landschap staat het uitzicht op de geërodeerde berghellingen aan beide zijden van het Val S-charl: daar zijn de grote en diepe kloven en puinvelden te zien die in eeuwen door weer en wind zijn ontstaan in dit brokkelig gesteente. Er is ook niet veel begroeiing om het fijne puin vast te houden. Ook wordt hier in de bovenloop van de Clemgia wel duidelijk waarom het zo moeilijk is om een duurzame oplossing te vinden voor het herstel van het wegenstelsel in de Clemgia-Kloof… Ook aan de rechterzijde van het dal liggen de berghellingen vol met puinwaaiers – hierdoor raakt de verharde weg naar S-charl zo vaak bedolven onder puinstromen. Een landschap in beweging dus, maar niet altijd in de richting die wij als mensen zouden willen…

20190614_131523
Val S-charl: de Piz Pisoc met de geërodeerde hellingen gezien vanaf de weg naar S-charl

Om kwart over één bereikte ik Plan da Funtanas en zag bij de bushalte dat ik nog meer dan driekwartier had voordat de volgende Postauto zou komen vanuit S-charl. Daarom liep ik alvast in de richting van de Manege San Jon, de volgende bushalte op weg naar Scuol. Af en toe had ik mooie doorkijkjes naar de overzijde van het Inndal, met zicht op Scuol – en zelfs op Hotel Altana. Ook zag ik aan de linkerzijde van het Val S-charl de plekken waar ik in de ochtend had gelopen, zoals bij Avrona.

Bij de bushalte bij San Jon aangekomen bleek dat mijn beslissing om alvast “richting huis” te lopen de juiste was: de bus pendelde alleen maar tussen het station van Scuol en de manege, want in de richting van S-charl werd aan de weg gewerkt! Dit was wel aangeplakt op het bord met de dienstregeling bij de bushalte in Scuol, maar niet op de borden bij de tussenliggende haltes…

Weer in Scuol kon ik met een heel goed gevoel terugkijken op een mooie tocht: soms is het zeker de moeite waard om een etappe nogmaals te lopen!

Vandaag is mijn laatste dag hier: ik heb besloten om eens niets te doen… Morgen keer ik weer naar Nederland terug. Daarmee komt er een einde aan deze mooie tijd in dit mooie land! A revair – tot ziens!

1 reactie

  1. Driekus

    Koffie , taart , goede wijn en niets doen is ook een prima vakantie.

Geef een reactie

Je e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie gegevens worden verwerkt.

© 2025 Wandelen in de bergen

Thema gemaakt door Anders NorenBoven ↑