Salzburg: een stad van barok, muziek en natuur

Om de kaart te vergroten a.u.b. op het vakje in de linkerbovenhoek klikken! De grotere kaart opent op een nieuwe pagina.

---

25 april 2019

Veel Mozart en mooie vergezichten, maar ook een gems!

Gisteren, woensdag 24 april, kwam ik na een redelijk vlotte treinreis vanuit Arnhem om iets over half drie in München aan. Daar was het even zoeken naar de trein die mij naar Salzburg zou brengen: ik was door vertraging echt aan de late kant en, omdat er ook nog aan de perrons in het hoofdstation gewerkt werd, moest ik mij met mijn (toch wel zware…!) rugzak in een totaal onbekend station door de mensenmenigte heen wringen. Lichtelijk buiten adem plofte ik neer in de stoptrein naar Salzburg, die om vijf voor drie vertrok. Het werd een langzame tocht door een vriendelijk glooiend, groen landschap met naar het zuiden uitzicht op de Beierse Alpen, langs onder andere de bekende Chiemsee. Verder herkende ik op de kaart vele namen van plaatsen waardoor en van bergtoppen waarlangs ook etappes van de Rode Route van de Via Alpina lopen. Dat is iets voor een volgende keer, want nu ben ik eigenlijk op weg naar Triëst, Noordoost-Italië, maar maak een korte tussenstop in Salzburg!

Om kwart voor vijf kwam de trein in Salzburg aan. Vanaf het station van Salzburg was het ongeveer 10 minuten lopen naar mijn Hotel Stadtkrug, dat naar eigen zeggen al sinds 1353 als herberg bekend is. Het ligt aan één van de oude straten in het voetgangersgebied aan de noordoever van de rivier de Salzach. Boven deze Linzergasse rijst een vrijwel verticale rotswand op, de Kapuzinerberg, genoemd naar het Klooster van de Kapucijnen dat erbovenop staat. Het hotel had er op internet gezellig uit gezien, en in werkelijkheid klopte dat ook. Wel moest ik mij opnieuw een beetje haasten, want ik had mij ingeschreven voor een “Mozart Dinner concert” in het oude centrum op de zuidoever. Toen ik via de “Staatsbrücke” over de Salzach de binnenstad inliep, kwam ik in een onvoorstelbare mensenmassa terecht, van alle nationaliteiten en continenten, die door de bekendste winkelstraat van Salzburg, de “Getreidegasse“, flaneerden, langs o.a. het geboortehuis van Mozart. Na enige omwegen bereikte ik – met vele andere bezoekers – de Stiftskeller St. Peter, ook genaamd het St. Peter Stiftskulinarium, waar het “Mozart Dinner Concert” gehouden zou worden. Gelukkig had ik van tevoren via internet gereserveerd, want uiteindelijk waren alle plaatsen bezet! Het diner werd gehouden in de prachtige Barocksaal: een vierkante zaal met een heel hoog en rijk bewerkt plafond dat was voorzien van een grote schildering; in de nissen van de wanden hingen nogal moderne, maar kleurrijke portretten van Mozart (boven het podium) en van zijn vrouw Constance, zijn zuster Nannerle en andere dames die een rol speelden in zijn leven.

De de verlichting in de stijlvolle kroonluchters kon voor de muzikale intermezzo’s worden gedimd. De tafels – natuurlijk van wit damasten kleden en servetten voorzien – waren met mooi tafelzilver gedekt… Het had een luxueuze uitstraling! Het thema van het “Mozart dinner concert” was “Te gast bij Wolfgang Amadeus Mozart”: de muziek van Mozart kwam vooral uit zijn opera’s en de gerechten waren geïnspireerd op recepten uit de 18e eeuw. We begonnen met een aperitief en kennismaking met de andere mensen aan tafel: een Amerikaans echtpaar uit de staat Utah op doorreis vanuit München naar Wenen en Praag en een jonge vrouw uit Brisbane, Australië, die oorspronkelijk uit Singapore kwam, op doorreis vanuit Wenen naar München waar ze voor haar bedrijfskundestudie enkele weken moest zijn. Zij heette toevallig ook Pauline! Om ons heen was de voertaal vooral (Amerikaans) Engels en Japans. Iedereen was benieuwd wat de avond zou brengen.

Als eerste gang kregen we een heldere kippensoep met citroen waarin – heel Oostenrijks – een “Topfen-Rosmarinknödel” (een kwark-rozemarijn knoedel) lag. Ik had gekozen voor een Grüner Veltliner “Alte Reben” (2017) van het wijnhuis Kirnbauer uit Deutschkreuz in de Oostenrijkse deelstaat Burgenland in het uiterste oosten tegen de Hongaarse grens. De druiven zijn afkomstig van oude wijnstokken en dat proef je! Toen kwam het eerste muzikale intermezzo. Het Amadeus Consort Salzburg (een strijkkwintet) begeleidde twee operazangers, een sopraan en een bariton. Zij waren allen gekleed in authentieke kledij uit de tijd van Mozart, wat het extra overtuigend maakte. Er klonken overbekende aria’s uit de opera “Don Giovanni“, zoals de aria van Leporello, de knecht van de vrouwenversierder Don Giovanni, waarin hij alle veroveringen van zijn meester als in een catalogus opsomt (“Madamina, il catalogo è questo“) en het duet van Don Giovanni met Zerlina waarin hij probeert om haar (terwijl zij al verloofd is met Mazetto) mee te lokken (“Là ci darem la mano“). Het enthousiasme en acteertalent van beide jonge zangers straalden ervan af. Na een hartelijk applaus werd het hoofdgerecht opgediend: borstfilet van “kapoen” (vetgemeste ex-haan) met rode wijnsaus, aardappelgratin en “groenten uit de tuin van Pater Prior”. Als tweede muzikale intermezzo werden aria’s uit “Le Nozze di Figaro” opgevoerd, weer met veel “Schwung“: o.a. het lied van Figaro als hij ontdekt dat zijn meester, de Graaf, een oogje heeft op zijn verloofde, Suzanna, en daarom het feodale recht van de eerste nacht weer wil invoeren (“Se vuol ballare, signor contino“, dat vrij vertaald zoveel betekent als “je denkt dat je het kunt maken, maar ik bepaal uiteindelijk wat er gebeurt: niets!“). In die tijd geplaatst (drie jaar voor de Franse Revolutie) zou dit kunnen worden beschouwd als protestuiting tegen de gezagdragers. Ook de aria “Non piu andrai“, waarin Figaro de jonge losbol Cherubino plaagt met het lot dat hem te wachten staat in het leger, waar geen plaats meer is voor flirten met de dames en leuke kleertjes, maar wel voor marcheren door de modder en strijden op het slagveld, werd beeldend opgevoerd. Vervolgens kregen we het dessert geserveerd: honingparfait met bosvruchtensaus en abrikozenjam, met op het bord een “schaduwbeeld” van Mozart in gezoete cacao.

Toen de tafel weer was afgeruimd volgde het slot van het muzikale drieluik: het Amadeus Consort speelde eerst het bekende eerste deel uit “Eine Kleine Nachtmusik“. Wat was het bijzonder om deze muziek te horen op de plek waar de componist was opgegroeid en waar hij zoveel moois gecomponeerd heeft! Uit “Die Zauberflöte” werden ook nog vijf aria’s en duetten gezongen: o.a. “Der Vogelfänger bin ich ja” en “Bei Männer welche Liebe fühlen“. De zaal bedankte de uitvoerenden met een groot applaus!

Na de laatste toegift, naar ik meen een duet uit de “Nozze di Figaro”, was de avond voorbij en was het tijd om de drankjes af te rekenen. Buiten was het nog aangenaam van temperatuur. Ik liep samen met de Australische Pauline, terug, in de richting van de Linzergasse. De Domkerk en de Mariazuil baadden in het licht; ook de Festung Hochsalzburg was helder verlicht.

Het was een gezellige avond, waarin mooie muziek, leuk gezelschap en lekker eten goed samengingen. Voor mij een aangename start van deze trip!

Vandaag begon ik al redelijk vroeg aan mijn tocht: het zou erg warm worden en ook erg druk, zoals ik gisteren al had gemerkt in het oude centrum van de stad. Ik wilde naar de Kapuzinerberg gaan, die ik bij mijn aankomst al loodrecht achter de Linzergasse omhoog had zien rijzen. Vlakbij het Hotel Stadtkrug zag ik een fraaie oude poort, waarachter een steile weg met trap als trottoir omhoog ging.

Toen ik eenmaal wat hoogte had gewonnen werd met iedere stap het uitzicht op het omliggende landschap mooier. Een informatiepaneel vermeldt dat de bergen rondom Salzburg de stad tegen vijanden heeft beschermd en een bijna onuitputtelijke voorraad aan bouwmateriaal heeft geboden, maar dat de bergen ook een gevaar kunnen zijn. Eén van de grootste bergverschuivingen heeft plaatsgevonden in 1669: toen stortte een deel van de Mönchberg (aan de zuidoever van de Salzach) naar beneden, waarbij ongeveer 220 mensen omkwamen en de steenhopen zo hoog opgestapeld lagen dat men te voet van de Salzach naar de bergtop kon lopen…

Na enige tijd bereikte ik het Kapuzinerklooster, waaraan deze steenkolos zijn naam dankt. De berg is al heel lang bewoond: op een plaquette wordt vermeld dat er eerst een Keltische nederzetting was voordat de eerste vesting werd gebouwd die rond 1600 tot klooster werd verbouwd. Het kerkinterieur was rijk bewerkt, maar het moderne, krachtig gestileerde kruis viel ook wel op! Buiten staat een bronzen kop van de Oostenrijkse schrijver Stefan Zweig (1881–1942) op een stele – hij woonde in een huis op de Kloosterberg van 1919 tot 1934, waar hij zijn belangrijkste werken geschreven heeft. Even verderop is een borstbeeld van Mozart geplaatst op het punt waar van 1877 tot 1948 het tuinhuisje heeft gestaan, dat oorspronkelijk in Wenen stond en waarin Mozart zijn opera “Die Zauberflöte” heeft gecomponeerd. Het was in de Tweede Wereldoorlog zo zwaar beschadigd dat het is gesloopt – een replica staat bij het Mozarteum in de stad.

Ook hier is volgens het infobord een geologisch interessant fenomeen: de noordzijde van de Kapuzinerberg bestaat uit dolomietkalk van een oudere periode dan de onderliggende mergel. De zuidzijde van de berg bestaat uit sedimentgesteente van latere tijd. De afgeronde vorm van de berg is destijds ontstaan door de schurende werking van de Salzachgletsjer.

De gehele Kapuzinerberg is begroeid met beuken, die nu prachtig lichtgroen blad hebben. Het is duidelijk dat er in de afgelopen maanden krachtig gewerkt is: er liggen stapels rondhout op een platte wagen en gekloofde bundels langs de weg.

Er bloeide op vele plaatsen ook Voorjaarslathyrus (Lathyrus vernus): een niet-rankende pronkerwt met dieppaarse bloemen die later naar blauw verkleuren. De plant komt vooral in Centraal Europa voor en heeft een voorliefde voor kalkrijke grond – hier dus!

Na nog een aardige klim kwam ik uit bij de meest noordoostelijke hoek van de Kapuzinerberg, bij het Franziskischlössl, waar ook hier weer mooie vergezichten waren naar het noorden en westen over de laagvlakte en het zuiden naar de bergen.

De afdaling naar het stadcentrum was vanwege werkzaamheden afgesloten, dus liep ik langs de noordkant van de Kapuzinerberg naar beneden. Wel was ik blij dat ik deze route niet op de heenweg had gekozen: de weg ging over in de berg aangelegde traptreden van vierkante balken. Ergens halverwege waar de geluiden van de stad al weer sterker werden, hoorde ik geritsel in de verdorde bladeren op de berghelling. Toen ik keek of het niet weer een merel was, stond ik oog in oog met een gems! Dat de mogelijkheid bestond om op de Kapuzinerberg gemzen te zien – zij leven daar al eeuwen – was wel aangegeven op één van de informatieborden, en ook op de website van het hotel, maar wat een bijzondere verrassing was dat…

Eenmaal weer in de drukte van de stad teruggekeerd liep ik langs de snelstromende Salzach naar de Mozartsteg, een in Jugendstil uitgevoerde voetgangersbrug uit 1903, om naar de Mozartplatz te gaan: ik had een Salzburgcard gereserveerd, die mij recht gaf op gratis openbaar vervoer en toegang tot musea e.d.

Op weg naar de Mozartplatz kwam ik twee geheel verschillende monumenten tegen: drie in hartvorm gesnoeide klimopplanten tegen de muur van de Rudolfskai langs de Salzach en een modern kunstwerk met de titel “Der Zaun des Anstosses“, het Hekwerk des Aanstoots, als succesvol protest tegen de in de 1980er jaren geplande bouw van een nucleaire opwerkingsfabriek in Wackendorf, net over de grens in Beieren. Op de Mozartplatz staat natuurlijk het standbeeld van Mozart zelf, dat als een magneet werkt op alle toeristen, dus ook maar een foto gemaakt…, met de Kapuzinerberg op de achtergrond.

Met de Salzburgcard op zak zag ik vlakbij het Salzburger Weihnachtsmuseum – daaraan kon ik niet voorbij gaan! In het gebouw waarin ook Café Glockenspiel gevestigd is, wordt sinds 2014 op de eerste verdieping de bijzondere verzameling gepresenteerd die Ursula Kloiber in 40 jaar had aangelegd, rond het thema Kerst en Adventstijd, met name in de periode 1840–1940, een tijd van grote sociale, politieke en economische veranderingen in de Duitstalige landen. Het was erg interessant, want het ging niet alleen over Adventskalenders, verlanglijstjes voor het Kerstkind of Kerstmarkten, maar ook over de verschuiving van de feestelijkheden rondom de Heilige Sint Nicolaas op 6 december, zoals wij die in Nederland kennen, naar de Advents- en Kersttijd. Hier werd de knecht van St. Nicolaas niet als een negroïde man voorgesteld, zoals in Nederland, maar als een soort demonische en afschrikwekkende wildeman onder verschillende benamingen, zoals Krampus of Knecht Rupert. Hij had horens, een rood gezicht, woeste haardos en een grote zak, waarin hij de stoute kindertjes stopte. Je kon je dus beter netjes gedragen, want dan kreeg je iets lekkers… Toch ontwikkelde zich in Wenen rond 1900 een ware Krampus-rage. In de vitrines waren verschillende Nicolaas- en Krampuspoppen uitgestald. Ook was een set van porseleinen Nikolaus- en Krampus figuren (Wenen 1920).

Natuurlijk werd er ook aandacht besteed aan de versiering van de kerstboom. In de Eerste Wereldoorlog kon je zelfs een kleine, al opgetuigde kerstboom kopen, in een stevige doos, die je naar het front kon opsturen… In de vitrines werden prachtige juweeltjes van kerstversierselen getoond, bouwsels van fijn papierknipwerk en Jugendstil glaswerk.

Weer in de warme middagszon teruggekeerd, liep ik verder naar de Residenzplatz, waar het water van een prachtig opgebouwde fontein niet alleen klaterend naar beneden viel, maar ook nog door de stevige wind werd meegevoerd. De opdracht tot deze fontein is rond 1650 gegeven door één van de aartsbisschoppen van Salzburg. De barokfontein geldt tegenwoordig als één van de belangrijkste van Europa. Opvallend zijn de snuivende, water spuwende paarden aan de basis van de fontein. Bij daglicht is zij net zo mooi als in de avond!

Op de vlakbij gelegen Domplatz was het in vergelijking met gisteravond druk: vele toeristen liepen er rond en de fiakers met hun kleine, felle paardjes stonden te wachten. Rondom de Mariazuil stonden velen foto’s te maken. Dit standbeeld, een compositie uit gebeeldhouwd marmer en gegoten lood, staat recht in de as van de façade van de Dom, waardoor het lijkt alsof de door twee engelen gedragen gouden kroon in de façade precies past op het hoofd van Maria. Arcades verbinden de pleinen rond de Dom, zo ook naar de Kapitelplatz aan de zuidzijde van de Dom. Daar staat sinds 2007 een opvallende grote gouden bol, met een in verhouding grote man in zwarte broek en wit overhemd: één deel van het kunstwerk “Sphaera“. Het andere deel is een vrouw met een rode jurk die in een nis van de Toscaninihof staat, maar die ik niet gezien heb. De gouden bol met man is 9 meter hoog, is gemaakt door de Duitse kunstenaar Stephan Balkenhol (1957) en wordt ook wel de „Balkenhol-Mozartkugel“ genoemd…

Ik werd meegevoerd in een trage stroom van toeristen naar de kabeltrein die ons naar de Festung Hohensalzburg zou brengen. Met de Salzburgcard bleek ik gewoon langs de lange rijen voor de kassa te kunnen lopen en bij de trein te kunnen inchecken. In een minuut bracht een moderne kabeltrein mij 120 meter hoger. Wat is het een indrukwekkend uitzicht vanaf de kolossale vestingmuren!

Met de bouw van deze Festung Hohensalzburg was al in 1077 begonnen, maar er is in de loop van de eeuwen steeds weer aan- en bijgebouwd: eigenlijk is het een vestingstad.

In 1525/1526 is de burcht belegerd geweest, waarbij ondanks een streng voedselregime een hongersnood dreigde. Er was nog maar één stier over. Men verzon een list: men dreef de stier op de vestingmuur zodat de vijand kon zien dat de mensen nog best wat te eten hadden. Vervolgens werd de stier gewassen en zwart geverfd. De volgende dag dreef men de stier weer op de vestingmuur: het gevolg was dat de vijand het beleg opgaf en vertrok! De stier werd weer gewassen en iedereen vierde feest. Sindsdien noemt men de inwoners van Salzburg “stierenwassers”…

Over water en wassen gesproken: toen ik weer teruggegaan was met de kabeltrein en in de richting van de Mönchberg liep, kwam ik langs de “Pferdeschwemme“, de vijver die in 1603 was gebouwd en oorspronkelijk was bedoeld om de paradepaarden van de aartsbisschoppen te wassen en af te spoelen. De fresco’s op de muren en het prachtige beeld van de “Paardentemmer” wijzen hierop.

Ik was op weg naar het Museum der Moderne, bovenop de Mönchberg, een inderdaad modern gebouw, dat te bereiken is met een grote lift zonder uitzicht. Maar boven aangekomen werd dat wel goed gemaakt – ook de aanblik van de moderne façade boven het terras van het restaurant!

Bij het restaurant M32 was het druk, maar ik kreeg nog een plekje op het terras met uitzicht op de Festung Hohensalzburg onder een parasol en enigszins uit de wind. De wijn was een Riesling en het brood smaakte naar anijs! De aspergesoep met kervel en de huisgemaakte tagliolini met spinazie en geitenkaas en een salade smaakten extra lekker met dit uitzicht…

De aanleiding om naar het Museum der Moderne te gaan was een tentoonstelling over Erich Kirchner (1880–1938). Deze Duitse expressionistische schilder heeft lang in Davos, Zwitserland, geleefd en gewerkt. Hij was oprichter van de kunststroming “Die Brücke” (1905–1913). Er is ook een link naar het Nederlandse expressionistische kunstenaarscollectief “De Ploeg” uit Groningen: de oprichter Jan Wiegers is tijdens zijn verblijf in een sanatorium in Davos veelvuldig in contact met Kirchner geweest en is sterk door hem beïnvloed. Kirchner is de enige van zijn stroming die zich intensief met fotograferen heeft bezig gehouden. Hij heeft ongeveer 1.300 glas- en cellulosenegatieven, een verzameling “vintage prints” en gebonden fotoalbums met foto’s van zijn schilderijen, tekeningen, beeldhouwwerken en grafische kunst nagelaten. Hij gebruikte het medium fotografie niet zozeer om kunst te maken, maar om a.h.w. zijn blik te trainen. In de tentoonstelling werden vele van zijn foto’s getoond: niet alleen als vintage print, maar ook als moderne afdruk uit een inkjet printer. Vele van zijn bezoekers en zeker ook bezoeksters werden op de foto gezet met de Alpen en de bergvilla op de achtergrond. De foto’s van zijn in werkelijkheid erg kleurrijke kunstwerken werden zelfs indrukwekkender doordat het beeld nu zwart-grijs-wit was. Een jonge Zwitserse fotograaf heeft een fotoserie gemaakt over de diplomaat “Louis de Marsalle”, met Afrikaanse wortels, een fictief alter ego van Kirchner dat hij geschapen had om vooral in Frankrijk bekender te worden. Op deze moderne zwart-witfoto’s zie je dan een donkere man, gekleed in de mode van de jaren 1920, poseren in Davos, voor het station in de sneeuw, in de villa van Kirchner – erg tot de verbeelding sprekend!

Om een uur of drie ben ik teruggegaan in de richting van mijn hotel. De Makart Steg is één van voetgangersbruggen over de Salzach. Het bijzondere is dat aan het hekwerk van beide relingen duizenden hangslotjes hangen: in de loop van jaren hebben geliefden hier de sloten dichtgeklapt en de sleutel in de Salzach gegooid – “love for ever“!

Na een korte rustpauze in mijn hotel ben ik op weg gegaan naar het Schloss Mirabell voor een concert – weer met veel Mozart – dat gegeven zou worden in de “Marmorsaal“. Het oorspronkelijke Schloss Altenau is gebouwd rond 1600 in opdracht van de Prins-Aartsbisschop Wolf Dieter von Raintenau als cadeautje voor zijn concubine Salome Alt en hun kinderen. Na de val van Wolf Dieter in 1612 heeft zijn opvolger het slot omgedoopt in Schloss Mirabell. Nadien is het kasteel meerdere malen verbouwd (de laatste keer na de verwoestende stadsbrand van 1818, waardoor het zijn barokke karakter enigszins verloor).

De wereldberoemde tuinen rond het Schloss dateren uit het begin van de 18e eeuw en staan op de UNESCO werelderfgoedlijst. Zij zijn bij de stadsbrand gespaard gebleven. Het uitzicht vanaf het Schloss op de Festung Hohensalzburg is groots!

Aan de buitenzijde van het Schloss zie je de overdadigheid van het interieur niet af, maar eenmaal binnen is het één en al marmer, overdadig stucwerk en rijk ingelegde vloeren. Het trappenhuis (de Donner-Stieg, genoemd naar de 18e-eeuwse ontwerper Georg Donner) is zeer ruim opgezet met godenfiguren in nissen en dartelende “putti” van marmer op de trapleuningen. Wie zou hier niet de neiging krijgen om langs de leuningen naar beneden te suizen in plaats van gewoon de trap te nemen…! Het trappenhuis en de pronkzaal, de “Marmorsaal” zijn ongeschonden uit de stadsbrand gekomen.

De Marmorsaal wordt nu vooral gebruikt voor officiële ontvangsten en concerten, zoals vanavond. De zaal is ook erg geliefd als trouwzaal – het zou de mooiste trouwzaal ter wereld zijn, maar ik vind het wel erg over-the-top! Overal waar je kijkt zijn er engeltjes uit bladgoud op de muren, verschillende soorten marmer en ander gesteenten. Het hoge plafond met kroonluchters is beschilderd met rozetten en aan de randen met gevleugelde leeuwen en guirlande-dragende adelaars. Wel een verschil met de huiselijkheid van de Barocksaal in het St. Peter Stiftskulinarium van gisteravond!

Maar de akoestiek is er geweldig! Volgens de overlevering zouden Leopold en de jonge Wolfgang Mozart hier al gemusiceerd hebben. De zaal liep helemaal vol met concertgangers; ik zat op de tweede rij. Het strijkkwintet Ensemble Altenau speelde werken van W.A. Mozart en samen met de Mexicaanse klassiek gitarist Cecilio Perera werken van de Italiaanse componist Mauro Giuliani (1781–1829) en Antonio Vivaldi (1678–1741). Het ensemble begon met de “Salzburger Simfonie“, waarbij duidelijk werd dat het publiek hier niet erg gewend was aan concertzalen, want er werd geapplaudisseerd na ieder deel van de symfonie… Van Giuliani stond een concert voor gitaar en strijkers op het programma: er werd met veel enthousiasme gemusiceerd. Na de pauze (met een kleine alcoholische versnapering in de vorm van een miniflesje Oostenrijkse sekt) speelden het ensemble en de gitarist het concert voor gitaar en strijkers van Vivaldi. Perera zette zijn muziekstandaard weg en begon het concert uit het hoofd te spelen. Nu begreep het publiek dat applaus niet op zijn plaats was vanwege de concentratie en hield zich in. Wat een mooie uitvoering werd het! De gitarist kondigde zijn toegift aan met één woord: “Tango!” De bladgouden engeltjes en de guirlande-dragende adelaars verdwenen toen de klassieke gitaar ongeveer vlamvatte en woest gromde door de muziek! Iedereen, inclusief het ensemble, was in zijn ban en ontplofte na afloop in applaus. Geweldig! Als laatste speelde het ensemble Mozarts serenade “Eine kleine Nachtmusik“, net wat vuriger dan verwacht… Na nog een toegift door alle musici – een bekend thema uit een film, waarvan ik de titel niet meer kon bedenken – was het concert afgelopen. Wat een belevenis.

Terug in het hotel heb ik mijn rugzak weer ingepakt: morgen ga ik vroeg met de trein naar Triëst, want nu is het tijd om te gaan wandelen. Ik weet zeker dat ik deze bijzondere stad nog vaak zal bezoeken!